کتاب تاریخ مغول – عباس اقبال آشتیانی
نویسنده: عباس اقبال آشتیانی
ناشر: سپهر ادب
شابک: ۰-۳۹-۹۹۲۳-۹۶۴-۹۷۸
درباره کتاب تاریخ مغول – عباس اقبال آشتیانی:
تاریخ مغول کتابی تاریخی به تألیف عباس اقبال آشتیانی است. این کتاب مشتمل است بر تاریخ ایران از ابتدای حمله چنگیزخان (اوایل قرن هفتم) تا تأسیس دولت تیموری (نیمه دوم قرن نهم) و ظاهرا جلد نخست تاریخی است که بنا بوده مؤلف از استیلای مغول تا اعلان مشروطیت بنویسد.
حملهٔ مغول به ایران به دو حملهٔ مغول که به تشکیل حکومت ایلخانان مغول در ایران انجامید، اشاره دارد. در نخستین حمله که در سپتامبر سال ۱۲۱۹ میلادی (پائیز ۶۱۶ ه ق) آغاز شد مغولان به سلطنت خوارزمشاهیان بر ایران پایان دادند و ایران را به ویرانی کشاندند. اما در دومین حمله که در سال ۱۲۵۴ میلادی (۶۵۴ ه ق) با هجوم هولاکوخان به ایران آغاز شد، حاکمان مغول کوشیدند تا به جای ویرانی و قتل‌عام مردم بر آنان حکومت کنند. آغاز حملهٔ مغول در ارتباط با واقعهٔ قتل ۴۵۰ بازرگان مسلمان مغولی در شهر اترار بود. سلطان محمد خوارزمشاه در سال ۶۱۶ ه ق با سپاهی ۴۰۰٬۰۰۰ نفری به مبارزه با مغول آمد ولی از جوجی پسر چنگیز شکست خورد و از آن پس تصمیم گرفت که از مواجهه با لشکر مغول خودداری کند چون تصور می‌کرد که مغولان بعد از اینکه مقداری غنیمت به دست آوردند به کشور خود مراجعت می‌کنند. فرار سلطان محمد باعث شد که چنگیز بدون اینکه بیمی از روبرو شدن با یک سپاه بزرگ را داشته باشد با فراغ خاطر مهیای حمله به شهرهای خوارزمشاهی شود. چنگیز جهت دستگیری او دو نفر از بزرگان لشکر خود به نام‌های جبه نویان و سبتای بهادر را به تعقیب سلطان محمد فرستاد. سال بعد سلطان محمد در بستر مرگ، جلال‌الدین خوارزمشاه را به جانشینی خویش برگزید و او بیش از ۱۰ سال بعد از مرگ پدر در برابر سپاهیان مغول ایستادگی نمود و با هم دستی تیمور ملک چندین ضربهٔ شدید به قشون مغول وارد آورد.
سرفصل های کتاب تاریخ مغول – عباس اقبال آشتیانی :
– فصل اول: جغرافیای تاریخی آسیای مرکزی و شرقی، طوایف ترک و مغول و مختصری درباره حکومت خوارزمشاهیان در شرق
– فصل دوم: ظهور چنگیز و چگونگی قدرت گرفتن و یورش او به شرق ایران و فروپاشی حکومت خوارزمشاهیان
– فصل سوم: تحلیل انگیزه چنگیز در یورش به ایران، آداب و رسوم مغولان و شرح برخی از کلمات و اصطلاحات آنان
– فصل چهارم تا پایان فصل هفتم: شرح رویدادهای تاریخی ایران در دوره ایلخانان
– فصل هشتم: ذکر حکومتهای محلی ایران در این دوره همچون مظفریان، چوپانیان، ملوک شبانکاره و جلایریان
– فصل نهم: بررسی اوضاع فرهنگی و اجتماعی ایران در دوره ایلخانان
